در باره ی صنایع
دیباچه: "آیا این بهترین روش است؟" این سؤالی است که فکر یک مهندس صنایع
را دائماً به خود مشغول می‌کند تا به این وسیله بهترین راه را برای تولید
محصول و حل مسائل و مشکلات یک واحد صنعتی یا خدماتی پیدا کند. در واقع
فارغ‌التحصیل این رشته تلاش می‌کند تا با یک نگرش سازمان یافته، مسائل و
مشکلات کارخانه را تحلیل کرده و به گونه‌ای عمل کند که با حداقل
ورودی مواد، حداکثر خروجی را داشته باشد. زیرا امکان دارد که طراحان
یک واحد صنعتی وقتی مشغول طراحی می‌شوند به مسائل اقتصادی، افزایش
بهره‌وری و سایر مسائل توجه کافی نداشته باشند، اما یک مهندس صنایع
هنگام برنامه‌ریزی برای اداره کارخانه‌ای که دارای کارگران زیاد و
ماشین آلات بسیار است برای مثال به این مسأله توجه می‌کند که
چگونه می‌توان بیکاری ماشین‌آلات را به حداقل رساند و از نیروی
انسانی نیز بهترین استفاده را کرد و در ضمن محصول کارخانه کمترین
ضایعات را داشته و نگهداری و تعمیرات ماشین‌آلات نیز به بهترین نحو
انجام بگیرد. این رشته در دوره کارشناسی دارای چهار گرایش تولید
صنعتی ، تحلیل سیستمها، تکنولوژی صنعتی و ایمنی صنعتی است. گرایش
تولید صنعتی گرایش تولید صنعتی فن به‌کارگیری مهارت‌های تکنیکی ـ
اقتصادی و استفاده مؤثر و نظام‌یافته از نیروی انسانی، زمان،
ماشین‌آلات، ساختمان و مواد به منظور تولید کالا با کیفیت مطلوب
می‌باشد. در واقع هدف این گرایش تربیت مدیران تولید واحدهای صنعتی
است.
درس‌های این رشته در طول تحصیل :
دروس مشترک در گرایش‌های مختلف مهندسی صنایع:
ریاضی، معادلات‌دیفرانسیل، برنامه‌نویسی کامپیوتر، محاسبات عددی،
فیزیک ، شیمی عمومی ، مبانی مهندسی برق ، اقتصاد مهندسی، نقشه‌کشی
صنعتی ، استاتیک، مقاومت مصالح، علم مواد، اقتصاد عمومی ، اصول
حسابداری و هزینه‌یابی، ارزیابی کار و زمان، طرح‌ریزی واحدهای
صنعتی، برنامه‌ریزی و کنترل تولید، موجودی‌ها ، کنترل پروژه، کنترل
کیفیت آماری، تحقیق در عملیات ، روش‌های تولید ، تئوری احتمالات و
کاربردهای آن، آمار مهندسی، آزمایشگاه اندازه‌گیری دقیق، کارگاه
ماشین‌ابزار ، کارگاه عمومی جوش، کارگاه ریخته‌گری.
دروس تخصصی گرایش تولید صنعتی :
زبان تخصصی، پروژه طراحی ایجاد صنایع، مهندسی فاکتورهای انسانی،
برنامه‌ریزی تولید، برنامه‌ریزی و کنترل تولید و موجودی‌ها ، کاربرد
کامپیوتر در مهندسی صنایع، برنامه‌ریزی نگهداری و تعمیرات، اصول
مدیریت و تئوری سازمان، پروژه، کارآموزی.
گرایش برنامه‌ریزی و تحلیل سیستمها
گرایش برنامه‌ریزی و تحلیل سیستمها تا حدودی جنبه نرم‌افزاری دارد
و بیشتر به ارائه راهکار سیستماتیک می‌پردازد. در واقع هدف این
گرایش تربیت کارشناسانی است که بتوانند با بهره‌گیری از روش‌های
جدید و سیستماتیک و مدل‌های ریاضی مسائل واحدهای صنعتی بزرگ را
تجزیه و تحلیل نموده و بیشترین رهنمودها را برای استفاده از منابع
موجود در عملکرد اجزاء تشکیل سیستم ارائه بدهند.
دروس تخصصی گرایش برنامه‌ریزی و تحلیل سیستمها:
زبان تخصصی، برنامه‌ریزی حمل و نقل، اصول شبیه‌سازی، تحلیل
سیستمها، کاربرد کامپیوتر در مهندسی صنایع، پروژه پایانی، اصول
مدیریت و تئوری سازمان، کارآموزی، سیستم‌های اطلاعاتی و کنترل
مدیریت .
گرایش تکنولوژی صنعتی:
گرایش تکنولوژی صنعتی نسبت به گرایش‌های تولید صنعتی و تحلیل
سیستمها فنی‌تر بوده و به مهندسی مکانیک نزدیک‌تر می‌باشد. هدف این
گرایش تربیت تکنولوژیست‌های کارخانه است.
دروس تخصصی گرایش تکنولوژی صنعتی:
ماشین‌های افزار ، قید و بندها (جیک و فیکسچر)، طراحی قالب ، کنترل
عددی، مونتاژ مکانیکی، عملیات حرارتی، زبان تخصصی، پروژه.
گرایش ایمنی:
صنعتی گرایش ایمنی صنعتی به مسائل مشکل‌ساز در صنعت از لحاظ
ایمنی می‌پردازد؛ یعنی تلاش می‌کند تا با اجرای دستورالعمل‌ها از خطرات
احتمالی جلوگیری کند و در صورت بروز مشکل یا خطری، راهی برای رفع آن پیدا
نماید. از جمله این مسائل می‌توان به کوره‌ها یا آلودگی هوا اشاره
نمود.
دروس تخصصی گرایش ایمنی:
ایمنی در برق، اعلام و اطفاء حریق، دیگ‌ها و ظروف تحت فشار، عوامل
شیمیایی محیط کار، عوامل فیزیکی محیط کار، حفاظت صنعتی (ایمنی
صنعتی)، مهندسی احتراق، گازرسانی.
توانایی‌های لازم :
این رشته ارتباط نزدیکی با مدیریت دارد و دانشجوی آن باید
توانایی‌های مدیریتی داشته و قدرت تحلیل و درک بالایی داشته باشد.
دانشجویان رشته مهندسی صنایع باید در دو درس ریاضی و فیزیک قوی
باشند. بخصوص در درس ریاضیات جدید که آمار و احتمالات این درس تا
حدی به مهندسی صنایع مربوط می‌شود. همچنین یک دانشجوی مهندسی
صنایع باید از خلاقیت و نوآوری برخوردار باشد.
موقعیت شغلی در ایران :
این رشته در چند سال اخیر جایگاه خود را یافته است و اکثر مسؤولان
و متخصصان نیز به این موضوع واقف شده‌اند که جامعه نیاز بسیاری
به تخصص فارغ‌التحصیلان این رشته دارد. چرا که رشته مهندسی صنایع
افراد را برای مدیریت پرورش می‌دهد و بهترین و نزدیکترین رشته به
کارهای مدیریتی و برنامه‌ریزی و اداره امور است و اگر قرار باشد
برای مدیریت بخش تولید یک واحد صنعتی بین مهندس مکانیک، برق و
صنایع که دارای شرایط مساوی هستند، یک نفر را انتخاب کرد، مهندس
صنایع اولویت اول را دارد. بنابراین این رشته از نظر بازار کار
مشکلی ندارد.
منبع: کتاب آشنایی با رشته های دانشگاهی سازمان سنجش آموزش کشورتالیف خانم فیروزه سودایی ونرم افزار سامان رشته ی سازمان سنجش